Ảnh Nhà Thơ CHU VƯƠNG MIỆN

             TRẦN NHUẬN MINH, THI NHÂN – “SĨ PHU BẮC HÀ”

                                              Chu Vương Miện & Khanh Tương                                                                                                                                                cảm nhận

        Nhà thơ Trần Nhuận Minh người tỉnh Quảng Yên xưa, nay là tỉnh Quảng Ninh, có một phần đất địa đầu của đất nước chung biên giới  với Trung Quốc,  nguyên xưa nữa là Quảng An Châu, thủ phủ là Quận Yên Hưng , rồi theo thời gian thay đổi chuyển thành khu Hồng Quảng ( tức là Hồng Gai với Quảng Yên sát nhập) , rồi  khu Hồng Quảng lại sát nhập với  tỉnh Hải Ninh mà thành tỉnh Quảng Ninh bây giờ, nơi đó  có TP Hạ Long và  có thị xã Móng Cái ( Mong Thai) nay cũng là thành phố. Tỉnh lị Quảng Ninh đặt ở  TP Hạ Long, vốn là thị xã Hòn Gai trước đây. Trần Nhuận Minh có tư gia ở TP Hạ Long, bên bờ Vịnh Hạ Long nổi tiếng là kì quan của thế giới.

       Nhà thơ Trần Nhuận Minh nguyên quán ở làng Điền Trì rất nổi tiếng từ xưa, thuộc huyện  Nam Sách tỉnh Hải Dương  (tỉnh Đông / xứ Đông ) . Làng anh trước đây thuộc tỉnh Quảng Yên.

       Tôi biết Trần Nhuận Minh qua các trang mạng ở trong và ngoài nước, mới hay anh là hậu duệ thuộc dòng dõi Thái sư Chiêu Minh đại vương Trần Quang Khải , một vị anh hùng dân tộc và một nhà thơ lớn ở thời Trần. Vậy là  Trần Nhuận Minh cùng dòng với cụ Á Nam Trần Tuấn Khải, nhà thơ nổi tiếng  ở Miền Nam .

      Sau cuộc chính biến của  Hồ Quí Ly,  một vài chi họ của Chiêu Minh đại vương Trần Quang Khải tồn tại được vì có thông gia của Thượng phụ Thái sư Trần Nguyên Đán với  Hồ Quí Ly, còn các chi họ khác không ưng Hồ Quí Ly cũng bị Hồ Quí Ly tiêu diệt. Cụ thượng tổ của Trần Nhuận Minh vì tránh Hồ Quí Ly mà trôi dạt đến Nam Sách giang, sau này gọi là Điền Trì.  Ở thời Lê , dòng dõi nhà Trần là  Trần Nguyên Hãn có công giúp Lê Lợi đánh giặc Minh rồi Lê Lợi lên ngôi vua và Trần Nguyên Hãn sau đó cũng bị diệt cùng với Nguyễn Trãi.

         Thời nhà Nguyễn có một hậu duệ  Thái sư Trần Quang Khải được phong làm tham tướng,  nguyên là Tổng Quản trấn nhậm tỉnh Quảng Nghiã - một nửa Châu Rí cũ . Hậu duệ của vị Tổng Quản này là tướng Trần Nam Trung và thượng tướng Trần Văn Trà.

        Các chi họ Trần còn tồn tại  vì phiêu dạt đến nhiều nơi, đường đất quá xa, nhà Hồ không thanh toàn nổi , những chi họ Trần khác thì thay họ đổi tên , trốn đi nơi xa hơn để tồn tại sinh sống , chẳng hạn như  các cụ tổ của nhà văn Cung Tích Biền , tên thật là Trần Ngọc Thao , ông anh là Trần Ngọc Tấn, tổ tiên nhiều đời là Trần Lặn, Trần Lội, có nghĩa là trốn chạy vượt ao hồ sông ngòi  hiểm trở mà vào tận mãi trong Nam xa xôi.       

          Gần đây tôi mới được biết, phu nhân nhà thơ Trần Nhuận Minh  cùng quê quán với kẻ viết bài này , ở ngay chỗ bến Đò Rừng, tức  ngã ba sông Bạch Đằng chia 3 tỉnh Kiến An , Hải Dương và Quảng Yên. Em của Trần Nhuận Minh là nhà thơ, nhà phê bình ưu tú loại 1 ở Việt Nam đương đại có tên là  Trần Đăng Khoa.

        Tỉnh Quảng Yên xưa, tuy nhỏ và nghèo, nhưng có hầm mỏ than và kẽm , đa số dân sống bẳng nghề lao động chài lưới , làm nông và làm mỏ , nhưng có hai nhà thơ là Trần Nhuận Minh và Trần Đăng Khoa. Trần Nhuận Minh đã được xuất bản đến 44 tập sách, có tập vào ghi - nét quốc gia Việt Nam vì được tái bản nhiều lần nhất (22 lần), tính từ năm 1975 đến nay .  Anh đã  được nhận 23 giải thưởng văn học các loại mà cao nhất là Giải Nhà Nước đợt 2 năm 2007. Một nhà thơ tiếp theo mà tôi được biết ở tỉnh Quảng Ninh là nhà thơ Trần Tâm xuất thân công nhân mỏ, một hiện tượng hiếm.

         Gần đây, nhà thơ Trần Nhuận Minh có một tập thơ là “Thành phố Dịu Dàng " bị đình chỉ phát hành, dù sách đã bán hết từ 2 năm trước đó, để sửa chữa hai bài thơ ngắn, mỗi bài 4 câu, bị cho là “chủ quan” “không phù hợp”. Tôi đọc 2 bài đó thấy chả có gì, vì nhà thơ phản ánh cái điều các báo ở Hà Nội đã đăng. Sau cũng do đọc mạng, tôi mới biết lí do chính là do kiện cáo nội bộ vì tác phẩm được tỉnh Quảng Ninh tặng giải nhất trong một cuộc thi. Sau đó 2 tháng, trên mạng đã đăng tin tập thơ “ Thành phố Dịu Dàng” được tái bản và phát hành bình thường. Gần đây, tôi có đọc bài Trần Nhuận Minh viết về nhà thơ Phạm Tiến Duật, đọc thấy rất đau, nỗi đau của nhân dân, của thời cuộc, chứ không phải những nỉ non cá nhân đau buồn như vài nhà thơ khác. Tôi cho rằng đây là những bài thơ mà chỉ có kẻ chính nhân quân tử mới có thể làm được .

       Tôi có đọc đâu đó một bài thơ chữ Hán của một nhà nho rất khiêm nhường, viết  tặng Trần Nhuận Minh : “Thi huynh Đông tỉnh ngọa / Bắc Hà danh sĩ trung / Thôi xao thi thiên thủ / Cốt cách tựa đông tùng ”. ( Nghĩa là nhà thơ đàn anh này, quê ở tỉnh Đông ( Hải Dương) là một trong những danh sĩ của Bắc Hà / đã làm đến nghìn bài thơ / Cốt cách như cây tùng mùa đông ).  Các sĩ phu xưa thường tự ví mình như cây tùng.

        Đọc thơ Trần Nhuận Minh tôi cũng thấy cái cốt cách đó của đám sĩ phu Bắc Hà xưa. Cũng là một  phẩm chất quí, hình như không có nhiều trong thơ Việt Nam đương đại.

        Chúng ta đang ở vào cái tuổi bẩy bó gập , chưa biết ra đi ngày nào . Cuối bài không biết phải gửi tới nhau câu gì cho  vui ? Thôi thì đọc thơ Phùng Quán nhé :

            " Người làm xiếc đi trên dây rất khó

             nhưng không khó bằng làm nhà văn

              đi trọn đời trên con đường sự thật

              yêu ai cứ bảo là yêu

              ghét ai cừ bảo là ghét

              dù ai ngon ngọt nuông chiều

             cũng không nói yêu thành ghét ?

              dù ai giơ dao dọa giết

              cũng không nói ghét thành yêu”

Viva nhà thơ Trần Nhuận Minh!

                                                 Ca Li tháng 12.2017

                  KHANG TƯƠNG & CHU VƯƠNG MIỆN