Ảnh Sóng biển

NÉT UNG DUNG TRONG THƠ THÁI QUỐC MƯU

Lê Liên

BIỂN, SÓNG và TA

Tháng năm biển vẫn mặn mòi

Ngàn xưa con sóng nổi trôi phận mình

Chân trời góc biển lênh đênh

Trắng phau bọt nước bãi ghềnh nhấp nhô.

Thoát qua! Bỗng vút xa bờ

Ngàn thu dấu cát đợi chờ sóng xưa

Nỗi buồn lên hạt nắng trưa

Nghe cô quạnh, ngọn gió lùa bên tai.

Rong rêu phủ kín tháng ngày

Thời gian níu kéo hình hài rụng rơi

Xác thân thân xác một đời

Ta con sóng lượn dưới trời lao đao.

Thái Quốc Mưu

***

Tôi đã trăn trở rất nhiều khi đọc bài thơ này!

Một bài thơ ngắn, giàu HÌNH TƯỢNG. Và tác giả gắn cho mỗi hình ảnh sinh động này nhiều bản thể khác nhau.

Mỗi bản thể đều cất dấu một nổi niềm riêng của nó! Dần dần tôi khám phá ra sự kỳ ảo này trong những câu thơ tưởng chừng như mộc mạc, nhưng lại là nổi niềm đau thương chất ngất trước vận mệnh đổi thay, khiến đời người đảo điên.

Ngẫm cho cùng thì ai ai cũng có liên quan ít nhiều đến Biển. Ở khía cạnh thể chất: muối, và nguồn dinh dưỡng khác. Biển tiềm tàng bao vật thể bí ẩn, thu hút sự khám phá của con người cả nghĩa đen lẩn nghĩa bóng

Ở khía cạnh tinh thần, tình cảm… Biển ấp ủ bao nỗi niềm ưu tư của con người! Khi nghĩ đến biển người ta thường liên tưởng đến hình ảnh tương phản: Gào thét cuồng nộ, hay êm đềm mời gọi bao dung.

Trong bài thơ nhỏ này, tác giả ví Biển như CUỘC ĐỜI.

Sóng biển, bọt nước, cát biển, rong rêu là THÂN PHẬN CON NGƯỜI.

Tuy nhiên trong khổ thơ đầu thì Biển cũng chính là bản thể của chính tác giả:

"Tháng năm biển vẫn mặn mòi

Ngàn xưa con sóng nổi trôi phận mình

Chân trời góc biển lênh đênh

Trắng phau bọt nước bãi ghềnh nhấp nhô."

Tất cả chúng ta không ai thoát khỏi sự chi phối của thời gian!

Nước ẩn mình trong biển cả, Khi trời yên bể lặng thì nước lăn tăn hiền hòa. Khi gió đi qua, tùy theo tốc độ mạnh hay yếu của gió mà sóng giao động lớn hay nhỏ, cao hay thấp!

Sóng là bước chuyển động lần lượt của nước từ khơi xa vào bờ

Sóng ở đây là những giai đoạn cuộc đời mà ta trãi qua.

Với khổ thơ này, ta tìm thấy TÂM NIỆM của một kiếp người, dù ở trong hoàn cảnh nào “Chân trời góc biển lênh đênh”, dù có bị cuốn vào sự xoay vần của thế cuộc “Ngàn xưa con sóng nổi trôi phận mình”. Hay trãi qua thăng trầm cuộc sống “Bãi ghềnh nhấp nhô” thì phẩm chất vẫn được gìn giữ: “Trắng phau bọt nước ....”. Con người vẫn TRUNG TÍN với chính mình “Tháng Năm Biển VẪN mặn mòi” đó cũng chính là ẤN CHỨNG được KHẲNG ĐỊNH ngay từ đầu: KHÔNG TỪ BỎ CUỘC ĐỜI MÌNH

"Thoát qua! Bỗng vút xa bờ

Ngàn thu dấu cát đợi chờ sóng xưa

Nỗi buồn lên hạt nắng trưa

Nghe cô quạnh, ngọn gió lùa bên tai."

Và,

“Thoát qua! Bỗng vút xa bờ!”

Câu thơ sao buồn quá! Khiến người ta hụt hẫng bởi một sự thay đổi lớn, bất ngờ ập xuống, lấy đi bao ước vọng đời người.

Lúc này, nếu ta chuyển mạch cảm xúc qua KHÍA CẠNH TÌNH YÊU ĐÔI LỨA thì:

“Ngàn Thu dấu cát đợi chờ sóng xưa”

Nghe như lời tình tự tha thiết! Bởi “Sóng Xưa” ở đây là một khách thể. Là “Người ấy”, Người Thân thiết. Còn "dấu cát" là chủ thể.

Cho dù không chuẩn bị tâm lý đón nhận sự chia ly bất ngờ, quá phủ phàng, thì với bản chất kiên trung, trước sau như một: “dấu cát” vẫn độ lượng, mong chờ tái hợp cùng với “sóng xưa”.

Ai cũng biết, do sự va đập liên hồi của sóng biển mà những tảng đá theo thời gian dần dần vỡ vụn ra thành sỏi, cát. Cát kết dính với nhau bằng nước. Không có sóng dội vào xóa đi những dấu lồi lõm, thì làm sao tạo nên những bờ cát phẳng?

Như định mệnh đã an bài: Cát và Nước gắn liền với nhau rất tự nhiên

Thiếu sóng biển rồi thì cát mất đi vẻ đẹp sống động vốn có của nó.

Nếu như uyên ương gãy cánh thì nỗi buồn lan tỏa, sự cô độc xâm lấn, cảm giác nóng buốt, hay giá lạnh trong tâm hồn, duy chỉ mình mới biết rõ nó hoành hành quanh đời mình như thế nào mà thôi:

“Nỗi buồn lên hạt nắng trưa

Nghe cô quạnh, ngọn gió lùa bên tai”

Thật vậy!

Bình thường, nắng buổi trưa trực chiếu vào vạn vật ở nhiệt độ luôn cao nhất. Mà nỗi buồn của tác giả phân nhỏ hay vụn vỡ li ti, choàng lên từng hạt nắng trưa nữa, khiến người đọc cảm thấy nung đốt cả tâm cang.

Lại còn "Gió lùa" khiến ta liên tưởng đến làn không khí mát, lạnh... luồng lách rất nhanh qua khoảng trống nhỏ. Được ngầm hiểu như là những tác động khách quan từ cuộc sống lên từng giai đoạn trong cuộc đời của tác giả.

Gió Lùa chạm rất khẻ vào tai, đánh thức sự cô độc đang chìm sâu trong quạnh quẽ của tâm hồn. Cảm giác trống vắng trỗi dậy, lan tỏa, khiến tâm hồn thêm xốn xang, băng giá!

Đọc hai câu thơ trên, cho ta nỗi chua xót đến cùng cực. Bởi trong một khoảnh khắc, một bối cảnh nhưng tác giả đã nếm trãi sự giằng xéo mâu thuẩn của nội tâm và cả thể chất (Nóng của Nắng; Lạnh của Gió!) trong trạng thái cam chịu.

"Rong rêu phủ kín tháng ngày

Thời gian níu kéo hình hài rụng rơi

Xác thân thân xác một đời

Ta con sóng lượn dưới trời lao đao."

Năng lượng mặt trời đóng vai trò quan trọng cho sự sống và quá trình sinh sôi, nẩy nở của muôn loài! Thế nhưng Rêu lại là nhóm thực vật có thể phát triển ở hướng không trực tiếp nhận ánh sáng và nhiệt năng của mặt trời! Rêu sinh sôi trong môi trường ẩm thấp. Và tác giả ý thức thân phận mình:

"Rong rêu phủ kín tháng ngày

Thời gian níu kéo hình hài rụng rơi"

Khiến ta nhận ra đời sống bế tắt, mờ mịt không có niềm hy vọng, mà quỹ thời gian của thời trung niên hối hả qua đi, mầm sống mong manh thì cuộc đấu tranh sinh tồn càng khắc nghiệt. Xác thân này không thể tách rời với cuộc đời đầy rủi ro, bất trắc thì phải chấp nhận và, thích nghi. Thích nghi là một thách thức với vận mệnh của mình

Điêu luyện trong Thi Pháp, bài thơ tuy ngắn, nhưng dung lượng vô cùng lớn! Ẩn chứa bao điều cay đắng của cuộc bể dâu, nhưng những nỗi chua xót ấy không làm cho tác giả bật lên lời cuồng nộ, nguyền rủa. Mà âm thầm chịu đựng với bản chất bao dung có thủy có chung (Biển vẫn mặn mòi). Trân trọng nhân cách (bọt nước trắng phau).

Tôi bỗng thấm thía khi nhận ra rằng dù cho người ta có tước đoạt hết tất cả những gì bạn có, nhưng người ta không thể tước đoạt được sự LỰA CHỌN của bạn trong cuộc sống này!

Thật vậy!

Trong cuộc đời mỗi con Người đều có rất nhiều ngã rẽ quan trọng. Bài thơ BIỂN, SÓNG và TA được ra đời trong khúc rẽ khốn khó, đầy thử thách. Tác giả đã trãi qua nỗi cô đơn, hụt hẫng, không gì bấu víu nhưng vẫn giữ được ý chí mạnh mẽ, để tiến lên.

"Xác Thân, Thân xác" không phải là một biến thể, mà là sự hồi sinh sau mỗi lần gục ngã, để uyển chuyển thích nghi với từng khúc rẽ cuộc đời: “Ta con Sóng lượn dưới trời lao đao”

Một bài thơ vọng khúc bi ca nhưng không làm cho ta bi lụy.

Tôi nghĩ mình chưa khám phá được hết những uẩn khúc trong bài thơ này?! Nhưng tôi học được cách chấp nhận để thích nghi với cuộc sống từ tác giả.

Đúng vậy, khi tác giả ví mình "trắng phau bọt nước bãi ghềnh nhấp nhô" thì lòng tôi chùng xuống, thương cảm cho thân phận mong manh, dễ vỡ, long đong chìm sâu xuống tận cùng xã hội. Thế nhưng xuyên suốt bài thơ, mặc nhiên không có lời than vãn, mà chỉ có lời tự tình chân phương. Và câu kết của bài thơ như một dấu hóa (#) cho ta nhận ra thần thái ung dung, tự tại được sáng lên từ tâm hồn thanh cao.

"Ta con sóng lượn dưới trời lao đao!". Tôi yêu động từ LƯỢN trong bài thơ này biết bao! Với tôi, nó chính là "Từ Khóa" làm cho bài thơ đạt tới đỉnh cao của nghệ thuật sống! Sống với tâm thái Ung Dung, Tự Tại.

Cảm ơn nhà thơ Thái Quốc Mưu đã cho chúng ta chiêm nghiệm được Khát Vọng Sống, trong đời sống vốn dĩ vô thường này.

Lê Liên

Đalạt, Tháng 6/2014.