Ảnh Tác Giả

LÀM SAO VUI

VỚI CHUYỆN THỊ PHI?

Tạp Bút

MANG VIÊN LONG

       Xã hội là một tập hợp đa dạng bởi nhiều sắc tộc, tôn giáo, dòng họ, gia đình (…); mà mỗi thành phần đều có rất nhiều cá thể có căn cơ, trình độ, nếp sinh hoạt tình cảm và đời sống không hề giống nhau; do vậy việc nẩy sinh  “xung đột” phức tạp, nhiều khi gay gắt, đến xấu ác, cũng là chuyện không thể tránh khỏi khi đời sống đang còn lắm nỗi phiền lụy, khổ đau!. Tục ngữ cũng đã mô tả đặc tính của xã hội là“bá nhân – bá tánh” từ rất lâu rồi!Làm sao sống giữa “bá nhân/bá tánh” ấy mà lòng vẫn an bình, vui vẻ, là một điều không chút dễ dàng!

       Sự mâu thuẫn bình thường (và tốt đẹp) cần có giữa các cá nhân, tập thể, tổ chức với nhau (vvv) là những dấu hiệu đáng trân trọng của bước phát triển, tiến bộ trên lộ trình hướng về Chân, Thiện, Mỹ! Một xã hội được gọi là văn minh – tiến bộ, là phải luôn tôn trọng sự “mâu thuẫn” đó, để cùng nhau góp phần xây dựng đời sống tốt đẹp, hạnh phúc hơn cho tất cả…

       Tuy vậy, bên cạnh sự “xung đột” (hay mâu thuẫn) tích cực cần thiết ấy – buồn thay, lại có rất nhiều chuyện “mâu thuẫn” phát sinh từ cửa miệng (khẩu) và lòng dạ (tâm) của nhũng kẻ xấu bụng, với những ý đồ đen tối, nhằm làm giảm uy tín, năng lực, hay “trừ hại” người khác bằng những lời xấu xa,  tin đồn thổi, hay chuyện bịa đặt; cho thỏa cái tâm đen tối, ác độc của mình; hòng đạt được điều mình mong muốn: Đó là lời (hay chuyện) được gọi là “thị phi”.

        “Thị phi”: là chuyện phải và quấy. Tiếng “thị phi” là lời thiên hạ bình phẩm đúng sai – tốt xấu – thiện ác. Trong tiếng “thị” còn ngầm có nghĩa là chỗ đông người (chợ), hợp nhau lại để tranh nhau mua bán (cãi nhau). Ngay trong tiếng “phi” đã có nghĩa là “không phải, nói xấu người”  (hay là “lời từ ngoài chợ” - vô ý thức và trách nhiệm) (!)

        Từ nguyên ngữ đã có ý nghĩa không tốt là vậy – nhưng trên thực tế, lắm người vẫn còn “dính mắc” theo những tiếng nói được phát ra từ cái tâm địa đầy mưu toan, đen tối kia - để tự ôm lấy khổ đau, phiền não lâu dài?

        Từ xưa, chúng ta cũng đều được biết rằng: Vua tin nghe lời thị phi thì quan thần bị hại. Cha mẹ tin nghe lời thị phi thì con cái bị ruồng bỏ. Vợ chồng tin nghe lời thị phi thì gia đình ly tán; nhưng đã có ai tìm được cách hành sử tốt nhất, để được an vui?

        Nhiều ý kiến cho rằng, chúng ta rất khó để có thể “đối mặt” với những lời lẽ hiểm độc thị phi = nên tốt hơn hết là chỉ nên im lặng! Pittacos cho rằng “Im lặng là cấp độ cao nhất của sự khôn ngoan. Ai không biết im lặng, tức là không biết nói”. Phương Tây cũng có câu tục ngữ “Im lặng là vàng” = nhưng, im lặng cũng chỉ là sự “đối diện” trước lời  thị phi một cách tiêu cực mà thôi! Làm sao “sự im lặng” cũng phải là một “câu trả lời” có năng lực xóa tan mọi thị phi (và nhất là đem lại cho chính mình niềm an vui đích thực) - chứ không phải là sự cam chịu, ưu phiền!.  Nếu không làm được vậy, đôi khi “sự im lặng” –  sẽ bị ngộ nhận như Euripide đã nhận xét: “sự im lặng là thú nhận”.                    

        Trong sử sách có ghi lại một câu chuyện đáng để chúng ta suy ngẫm:

         “Trong một buổi nhàn hạ, vua Đường Thái Tông* hỏi chuyện vị quan cận thần là Hứa Kính Tôn rằng:
– Trẫm thấy khanh phẩm cách cũng không phải là phường sơ bạc. Sao lại có nhiều tiếng thị phi chê ghét như thế?
Hứa Kính Tôn trả lời:
– Tâu bệ hạ. Mưa mùa Xuân tầm tã như dầu, người nông phu mừng cho ruộng đất được thấm nhuần, kẻ bộ hành lại ghét vì đường đi trơn trợt. Trăng mùa thu sáng vằng vặc như gương treo trên bầu trời đêm, hàng thi nhân vui mừng gặp dịp thưởng du ngâm vịnh, nhưng bọn đạo chích lại ghét vì ánh trăng quá sáng tỏ. Trời đất kia vốn vô tư không thiên vị, mà cơn nắng mưa thời tiết vẫn bị thế gian trách hận ghét thương. Còn hạ thần đâu phải một người vẹn toàn thì làm sao tránh khỏi tiếng chê bai chỉ trích?”.

         Đối diện với những tiếng thị phi một cách trí tuệ và nhân ái nhất vẫn là câu chuyện Đức Phật gặp bọn ngoại đạo hiềm khích, ngu xuẩn:

        “ Một lần, Phật đi giáo hóa ở vùng có nhiều người tu theo Bà La Môn giáo. Các tu sĩ Bà La Môn thấy đệ tử của mình đi theo Phật nhiều quá, nên ra đón đường Phật mà mắng chửi. Phật vẫn đi thong thả, họ đi theo sau không tiếc lời rủa xả. Thấy Phật thản nhiên làm thinh, họ tức giận, chặn Phật lại hỏi:
– Ngài có điếc không?
– Ta không điếc.
– Ngài không điếc sao không nghe tôi chửi?
– Này tín đồ Bà La Môn, nếu nhà ông có đám tiệc, thân nhân tới dự, mãn tiệc họ ra về, ông lấy quà tặng họ không nhận thì quà đấy về tay ai?
– Quà ấy về tôi chứ ai.
– Cũng vậy, ông chửi ta, ta không nhận thì thôi.”.

         Đức Phật cũng đã từng dạy: khi người ác mắng chửi (hay tìm cớ nói xấu, bịa chuyện) người thiện, người thiện không nhận thì người ác giống như người ngửa mặt lên trời phun nước bọt, nước bọt không tới trời mà rơi xuống ngay mặt người phun. Tỷ như người vốc cát vãi ngược gió, cát không đến được người thiện – mà bay ngược vào giữa mặt mình. Có thọ nhận mới dính mắc đau khổ, không thọ nhận thì an vui hạnh phúc!

        Hiểu rõ được như vậy – trước những lời thị phi, chúng ta cần bình tâm suy xét, chớ nên vội tin nghe. Với những lời thị phi, những tin đồn thổi xấu ác, không tốt về mình, chớ nên “thọ nhận” = mà hãy nghĩ rằng tiếng thị phi của thế gian nọc độc còn hơn rắn rết, bén hơn gươm đao, giết người không thấy máu. Nên mau xa lánh và giữ tâm mình an nhiên, vui vẻ!

        Chúng ta cũng đều biết rằng  khẩu nghiệp là một trong những nghiệp nặng nề nhất mà một người có thể dễ dàng tạo ra. Vết thương gây ra trên thân thể người khác còn có ngày lành nhưng vết thương gây ra bởi lời nói thì chẳng biết ngày nào mới lành lại được. Nghiệp lành hay dữ  cũng đều từ miệng mà sinh ra cả!
        Hãy cẩn trọng với lời nói của mình, đừng gây ra thị phi vì vô ý thức, cũng đừng trách móc người khác chỉ vì lỗi lầm của họ, bởi “Vị thánh nào cũng có một quá khứ, và tội đồ nào cũng có một tương lai”( Every saint has a past, every sinner has a future) . Hãy nên mở lòng cảm thông, yêu thương và chia sẻ với tất cả, thì đời sống bao giờ cũng được an vui trọn vẹn!

* vị hoàng đế thứ hai của triều đại nhà Đường trong lịch sử Trung Quốc, trị vì từ năm 626 đến 649.

MANG VIÊN LONG