Ảnh Đặng Đức Cương

18.Tản văn NHỚ QUÁ PHÀ ƠI!

Kha Tiệm Ly

Theo tàng thư thì phà Rạch Miễu ra đời từ năm 1924. Lúc đó bến phà đặt tại cuối đường Trần Quốc Tuấn, sau đổi lại là đường Ông bà Nguyễn Trung Long, và bây giờ là Nam Kì Nhởi Nghĩa.

Bấy giờ, đất thưa người ít, phương tiện di chuyển do đó cũng không nhộn nhịp lắm. Chỉ cần mấy chiếc phà chuồi 25 tấn cũng thừa sức làm nhiệm vụ đưa xe, đưa khách sang sông. Chuyện “kẹt xe” ít xãy ra. Vào những ngày gần Tết, lượng xe đậu chờ phà chỉ kéo dài đến đại lí bia BGI (nhà Nhà Văn Hoá Tỉnh) thì đã là chuyện lạ mắt!

Bến phà lúc đó cũng không được rộng rãi và an toàn như sau nầy: “Trái nổi” (cầu phao) nhỏ hẹp và lỏng lẻo lắm! Trên cầu phao là  một dàn hình chữ thập bằng cây, nẳm trên những bánh xe nhỏ. Khi xe xuống phà, bốn nhân viên cùng xoay cho một đầu dàn chữ thập nối liền với đầu cầu để xe từ từ chạy xuống nằm giữa chữ thập; và rồi phải xoay cho đầu xe hướng về mỏ phà để xe chạy lên phà! Bởi vậy thời gian phà lên phà xuống khá lâu, khá cực nhọc, và cũng khá nguy hiểm! Chỉ cần tài xế “canh” không ngay chữ thập, hay thắng không “ăn” một tí, thì tai nạn xảy ra như chơi!

Về sau, vì nhu cầu hành khách và phương tiện vận chuyển ngày càng nhiều, nên bến phà phải bỏ điểm cũ (nay có địa danh là “Cầu Bắc cũ”) , mà “chuyển hộ khẩu” về chợ Đồng Xanh , phường 6, để được cải tiến qui mô hơn về mọi mặt: Xe lên xuống chỉ cần chay một mạch từ cầu xuống phà; từ phà lên cầu một cách thong thả,  bởi cầu phao nối liền cầu với phà rất rộng rãi, an toàn. Và từ những chiếc phà chuồi 25 tấn, đã được thay bằng những 13 chiếc phà hiện đại 100 tấn, và mấy chiếc 40 tấn,  60 tấn. Thế mà vào những ngày lễ, dịp tết, những chiếc phà nầy dù phục vụ hết công suất của mình vẫn không kham nổi số lượng hành khách xe cộ quá đông (có khi hơn 50 ngàn lượt khách /ngày!). Nạn kẹt xe vài tiếng đồng hồ để chờ qua phà không còn là chuyện lạ.

Bến phà đến đâu là kéo theo sự sầm uất đến đó. Hai dãy nhà hai bên bến phà bày bán đủ mọi mặt hàng cần thiết cho khách vãng lai; lại kéo theo đội quân bán dạo bánh kẹo, thức ăn, nước uống, vé số, bánh mì … cả trăm người nên càng náo nhiệt.

Khi cầu Rạch Miễu đưa vào sử dụng, thì phà ngưng hoạt động (2008), thì không gian bến phà thật tiêu điều, vắng lạnh như “Cầu Bắc cũ” năm xưa!

Thủy trình phà Ràch Miểu tính từ bờ chợ Đồng Xanh, Mỹ Tho, đến bờ Tân Thạch, Bến Tre, khoảng 3km2, là thuỷ trình khá dài; nếu đi phà 100 tấn thì cũng mất trên 30 phút; đó là chưa kể thời gian chờ phà, thời gian lên, xuống. Cho nên mọi người đều ao ước có một cái cầu nối liền hai bờ cho sự giao thông thuận lợi hơn.

Thế mà khi cầu Rạch Miễu hoạt động, thỉnh thoảng người dân ngang qua bến phà cũ, thấy sự hoang vắng, không ai lại chẳng cảm thấy ngùi ngùi thương tiếc những hình bóng những chiếc phà năm xưa!

Những người thường đi phà, họ không sao quên được cảm giác thơ mộng khi bồng bềnh trên sóng nước, nhất là những chuyến phà đêm vắng khách; đứng trên mũi phà mà nhìn về thành phồ Mỹ Tho với những ánh đèn rực rỡ  đủ màu; hay nhìn qua dãy cồn Phụng, cồn Thới Sơn, theo những rặng bần ven sông, hàng triệu con đom đóm lấp lánh kêu gọi bạn tình, trông như những hàng cây Nô-el  khổng lồ khoe sắc; người nhiều tưởng tượng hơn thì cho giống như những chòm sao của dãy thiên hà bay xuống trần gian trong lúc người dân bên cồn đang chìm trong giấc ngủ!

Phà Rạnh Miễu đã gần một thế kỉ làm sứ mạng đưa khách sang sông. Phà đã “về hưu” khi cầu Rạch Miễu đứng lên thay thế làm nhiệm vụ cao cả ấy. Trong một trăm năm qua, phà đã gắn sâu vào lòng người không biết bao nhiêu kỉ niệm buồn, vui, thương yêu, lẫn… cả bực mình (vì trễ phà, chờ phà!).

Cầu Rạch Miễu được xây dựng nhằm vào sự phát triển kinh tế vĩ mô của đất nước. Không một ai lại không thấy sự lợi ích to lớn đó.

Tuy nhiên, với khía cạnh tình cảm thiết tha đáng quí của người dân, họ không sao quên được ân tình của “kẻ” đã từng âm thầm, chẳng quản mưa nắng đưa người sang sông suốt bao thế hệ. Nhất là những nhà văn, nhà thơ thì tình cảm nầy càng được nhơn lên. Nhà thơ Nguyệt Lãng một lần về quê hương Bến Tre, đã phải ngậm ngùi khi dừng chân trên cầu Rạch Miễu:

“Chẳng còn ngăn kéo nào để giấu,

Ta trút vào sông hết nỗi niềm.

Có cả hồn ta trong chén rượu,

Cuối cùng tiễn biệt chuyến phà quen”

Và:

“Ngày nay đã có cầu Rạch Miễu,

Giờ muốn qua sông hết lụy đò…

Mấy nhịp chênh vênh nghe nín thở

Bàng hoàng để rớt một câu thơ!”