ĐÍNH
CHÍNH NHỮNG NHẦM LẪN TRONG VĂN HỌC
Gửi Yến Lan,
một nỗi nhớ, một niềm thương
Ký tên Hoàng
Cầm
AI LÀ TÁC GIẢ KỊCH THƠ
BÓNG GIAI NHÂN
_________________ Hoàng
Cầm________________
1941 tôi đã chính thức bước vào cái
“nghiệp của văn chương” được vài năm. Cuối năm ấy tôi được xem vở kịch thơ đầu
tiên công diễn trên sân khấu nhà hát lớn Hà Nội, do nhà đạo diễn Chu Ngọc dàn
dựng. Việc được xem một vở kịch thơ tề chinh trên sân khấu có chuẩn mực lần ấy
với tôi là một bước ngoặc quyết định trong công việc sáng tác kịch thơ của
tôi….
Vở kịch thơ ấy có tên là “Bóng giai nhân”.
Trong chương trình ghi là hai tác giả Nguyễn Bính và Yến Lan. Với Nguyễn Bính
tôi đã quen. Đối với các bậc đàn anh nổi tiếng, tôi coi như cây cao bong cả.
Tôi chưa gặp Yến Lan bao giờ, chỉ biết anh là một thi sĩ đáng kính nể với bài
Bến My Lăng, mà anh đang sánh vai đồng hành với đại thụ như Hàn Mặc Tử, Bích
Khê…nhóm thơ Bình Định nổi tiếng trong phong trào thơ mới.
Cũng do “Bóng giai nhân” kích thích mà
sang đầu năm 1942 tôi đã khởi thảo vở kịch thơ dài “Kiều Loan”, cả đến lúc ấy
nữa, tôi vẫn chưa biết mặt Yến Lan thế nào, mặc dù suốt từ năm 1942 đến 1947, thời kỳ đầu kháng chiến chống Pháp,
tôi cứ lien mien đóng vai tráng sĩ, vai chính trong vở của hai nhà thơ mà mình
yêu mến.
1955, cán bộ Miền Nam
- Này ông, tôi là người diễn cái nhân vật tráng sĩ của ông đi mua gươm,
chót giết hai người rồi, đến khi gặp người đẹp thì quẵng gươm đi, đành chịu cho
gươm mất thiêng, vì không can đảm giết một người vô tội, dẫu là giết trong
kịch-theo ý muốn tai quái của một đấng thần linh siêu đẳng nào đó. Vậy thì ông
cho tôi biết rõ về vở ấy, ông viết màn nào, còn Nguyễn Bính viết đoạn nào?
Viết chung theo kiểu gì? Ai đề xướng
chuyện kịch , rồi ai viết, các ông phân công nhau thế nào?
Tôi thấy Yến Lan có vẻ hơi buồn, nhưng
chỉ thoáng qua.Sau anh cười, làm như câu chuyện chẳng có gì quan trọng. Anh nói
nho nhỏ:
-
Cứ nhầm lẫn hoài mà lâu năm quá, vả lại vở
cũng chẳng đáng gọi lá tác
phẩm tác phiếc gì ghê gớm, tôi cũng
chẳng muốn công khai cải chính nữa. Sợ anh em lại tranh giành tên tuổi. Mà nhất
là bây giờ, văn nghệ phục vụ công nông binh (1955), những chuyện gươm thiêng,
gươm thần rồi người đẹp, người điếc, cổ lỗ sĩ thế thì bao giờ cho diễn hay in
ấn gì nữa mà lo tên với tuổi, cứ cho nó vào cái sọt rác của sự lãng quên là tốt
nhất. Tôi đâm bực mình nói giọng gay gắt với Yến Lan (viết đến đây tôi lại phải
xin lỗi lần nữa)
-
Sao ông nghĩ lẫn thẫn thế nhỉ, dẫu chẳng xuất
sắc lắm thì vở Bóng giai nhân vẫn còn
nguyên cái giá trị nhân đạo của nó chứ!
Mà cũng khối câu hay, làm một nghệ sĩ phải có
cái tự hào nghệ thuật. Nào ông nói đi nhầm lẫn là thế nào chứ?
Yến Lan vốn rất yêu bài “Bên kia song Đuống”
của tôi từ năm 1952, khi nó vào đến khu Năm, nên gặp tôi anh vồn vã tỏ lòng yêu
mến bạn thật sự, bèn kéo riêng tôi ra một quán cà phê. Rồi anh kể:
Năm 1938, sắp đến thế chiến thứ II,
một dạo, Nguyễn Bính, Trần Huyền Trân cùng với mình hẹn nhau đến Huế chơi. Cũng
là cái kiểu “giang hồ vặt cho đỡ buồn đời! Chả thằng nào còn tiền mà gọi là du
khách. Nói lữ khách cho có vẻ văn hoa, chứ thực tình, chỉ vì them đổi gió mà
đi, đi bằng tiền nhuận bút còm rom của thằng Bính, Mình thì nhờ cô bạn tài trợ.
Thằng Trân thì cũng khăn gói gió đưa. Đúng là ba tên “bần bách khách du” Mới
đâu có ba bốn ngày, túi đứa nào cũng vét đến đồng xu cuối. Chính thằng Bính
nghĩ ra trước cách kiếm tiền chè rượu là đứa nào đấy phải viết ra một vở kịch ngăn ngăn ngắn thôi, kiểu gì cũng
được. chỉ cần diễn hơn nữa tiếng rồi mỗi thằng ngâm, diễn đôi ba bài thơ là may
ra đủ ăn vài tuần. Nghe cũng hay, thằng
Trân và mình bày ra cốt truyện , mượn sự tích gươm thần, gươm thánh gì đó ở
Đông Chu liệt quốc bên Tàu ấy mà. Hai thằng
phác thảo xong, câu chuyện cũng đơn giản mà chỉ có ba thằng thì vở cũng không
được quá ba nhân vật. Thế là mình cắm
đầu vào viết trong khi Trân và Bính thì đi “giạm sẵn chổ bạn bè có rượu, có
cơm để ăn nhờ trong khi viết rồi tập kịch. Chỉ
trong hai ngày, minh đã viết xong 3 màn. Mỗi màn chừng 20 phút, ngót nghét
600 câu thơ. Mà cũng lạ, mình có thạo về kịch cọt gì đâu, không ngờ lúc cầm
bút, hứng nổi lên rồi là cứ thao thao bất tuyệt. Viết xong đọc hai thằng nghe,
cả hai đều khen, vỗ tay đôm đốp. Bính còn chủ quan kêu vỡ này có thể diễn 10
đêm không hết khách. Trân thì dè dặt hơn bảo chỉ cần bán vé ba tối, mỗi tối kín
lấy hai phần ba rạp là đủ sống một tuần rồi còn đủ tiền mua vé hạng bét về nhà
nữa.
Thêm một ngụm cà phê rồi Yến Lan thong thả kể
tiếp:
-Phải nhờ Lưu Trọng Lư mới thuê được
rạp với giá rẻ. Lu cũng rất hể hả với với kịch mình viết, tổ chức một số an hem
đi quãng cáo, in vé bán…..
Qua hai đêm diễn .. bọn mình chia tay. Mình về Qui Nhơn, Trân và
Bính ra Bắc.
Khi in chương trình ở Hà Nội, Chu Ngọc
cứ tự ý ghi tên tác giả song đôi là Nguyễn Bính và Yến Lan. Ít lâu sau Bính có
thư cho mình kể lại việc diễn ở Hà Nội
cũng thanh minh rằng sở dĩ Chu
Ngọc để cả hai tên là cốt bán được nhiều vé, vì ở Hà Nội tên Nguyễn Bính nhiều
người biết hơn. Mình cũng rất vui lòng vì cũng là bạn với nhau cả.
Câu chuyện ai là tác giả bóng giai
nhân là như vậy. Điều tôi muốn nói ở đây
là vấn đề trách nhiệm trong văn học. Bạn hữu ngày xưa tâm đắc với nhau, đi
chơi rồi sáng tác, dẫu là giải trí, là cao hung viết chơi, hoặc là để kiếm tiền
tiêu xài lặc vặt, đó là một việc. Nhưng
một tác phẩm bất luận giá trị cao hay chưa cao, nổi tiếng nhiều hay ít, nhưng
do ai viết ra đó là một vấn đề cần sự minh bạch, phần trách nhiệm trước độc giả
thuộc về ai càng cần phải minh bạch, để sau này những người làm văn học sử đở
mất công kiếm tìm và xác định tài liệu.
Cách đây ít năm, vào dịp Đại Hội Nhà
văn lần thứ tư (1989), anh Yến Lan ga859 tôi có kể rằng ở một tỉnh Miền Nam
(tôi không nhớ rõ, hình như tỉnh Long An) nhà xuất bản thuộc sở văn hóa tỉnh có
in một tập thơ Nguyễn Bính. Ở bìa nhà xuất bản có rao trước sẽ xuất bản “Kịch
thơ bóng gian nhân của Nguyễn Bính.
Tôi nghĩ: trong tình hình đổi mới, riêng về
mặt văn hóa, các loạt sách được ấn hành ồ ạt. Dĩ nhiên với những cuốn ra đời
lâu năm, khó tránh những nhầm lẫn đáng tiếc. Nhưng khi một tác giả nào đó còn
sống (ví dụ như Yến Lan) nhà xuất bản nào có ý định ấn hành những tác phẩm có
lien quan đến nhiều cây bút đồng thời, nên tìm hiểu kỹ, và còn có điều kiện
trực tiếp tìm hiểu các tác giả đã qua đời, thì có thể tránh được những nhầm lẫn
không đáng có giữa thời đại thong tin bùng nổ như ngày nay./.
Hà Nội. tết Giáp Tuất
SỰ THẬT VỀ TÁC GIẢ của vở KỊCH THƠ
BÓNG
GIAI NHÂN?
Lâm
Bích Thủy sưu tầm và giới thiệu
Ai là tác giả của vở kịch thơ Bóng giai nhân
Hoàng Cầm
“Trong lịch sử văn
học và nghệ thuật của loài người, ngay từ những thế kỷ đầu trước và sau Công Nguyên,
hầu như ở dân tộc nào cũng đôi khi xảy ra vài ba chuyện nhầm lẫn ở bộ môn này,
bộ môn khác mà về sau các nhà làm văn hóa sử thường vấp
phải những điều khó bình luận, khó phân giải. Rồi họ thấy tiếc, tiếc rằng đã
không biết rõ sự thật về một bức tranh, một bài thơ, một câu chuyện kể, càng
tiếc hơn khi không biết thật đúng về đời sống và tác phẩm của một thi hảo, một
danh họa nào đó. Ở ta chỉ mới vài trăm năm , trường hợp Hồ Xuân Hương là một ví
dụ
Đến thời đại chúng ta, nếu những người đương
thời với một số văn nghệ sĩ lại làm ngơ trước một vài sự thật bị nhầm lẫn
(trong khi mọi mặt thong tin đã có nhiều điều kiện khoa học tân tiến để xác
minh bất cứ một vấn đề to nhỏ nào trong đời sống v8n hóa của một dân tộc, một
đất nước, thì tôi nghĩ đấy có thể trở thành một tội lỗi đối với những thế hệ
mai sau. Vì bản chất loài người là luôn luôn khao khát được biết, được hiểu
những sự thật lịch sử của riêng từng dân tộc.
***
Từ
cuối năm 1939, tôi đã đi vào cái nghiệp văn chương và bắt đầu xa gia đình ở
tỉnh lẻ Bắc Giang, ra Hà Nội sống và làm việc cho Nhà Xuất Bản Tân Dân. Cuối
năm 1941, tôi được xem vở kịch thơ đầu tiên trên sân khấu Nhà Hát Lớn Hà Nội,
do anh Chu Ngọc dàn dựng, anh Vũ Trọng Can tổ chức các đêm diễn. Đó là vở kịch
thơ có cái tên khá hấp dẫn: Bóng giai
nhân.
Tờ
chương trình in ảnh người đạo diễn với ba vai sắm ba nhân vật của kịch bản, lại
là tên bat hi sĩ nổi tiếng lúc bấy giờ : Vũ Hoàng Chương, Trần Huyền Trân,
Nguyễn Bính. Còn tác giả vở kịch thơ in chữ đậm trên tờ chương trình, đồng thời
kẻ chữ to cũng rất đậm trên áp phích to bằng cái chiếu đặt ở cửa ra vào Nhà Hát
Lớn:
Bóng
giai nhân .- kịch thơ của Yến Lan và
Nguyễn Bính…
Với Nguyễn Bính, tôi cũng đã làm bạn được
hơn một năm, nhưng hồi đó, tôi như đứa bé mon men ở ngưỡng cửa làng văn, mới có
vài ba truyện ngắn, vài ba bài thơ ngăn ngắn đăng trên Tạp chí Tiểu Thuyết Thứ
Bảy của Nhà Xuất Bản Tân Dân do nhà viết kịch Vũ Đình Long làm chủ, nên đối với
các bậc đàn anh đã nổi tiếng như Nguyễn Bính, Vũ Hoàng Chương, TRần Huyền Trân
hơn mình về cả tuổi đời và tuổi nghề tôi coi như cậy cao bong cả, con mình chỉ
là một cây non mới trồng ở cái vườn văn bao la, đầy bí ẩn này.
Dạo ấy, cái tên một thi sĩ nghe như tên con
gái – Yến Lan, chưa quen thuộc với dân Miền Bắc. dân Hà Nội. Ngược lại chỉ nhắc
đến Nguyễn Bính là người ta đọc vanh vách ngay những bài thơ nổi tiếng: Lỡ bước sang ngang, Xóm Ngự Viên hay là Chân
quê, Quan Trạng.
Riêng
tôi cũng chỉ biết Yến Lan nhờ ông Hoài Thanh với cuốn Thi NHân Việt Nam
Sau hai buổi diễn Bóng giai nhân ở Hà Nội, kết quả cũng bình thường, vì anh Chu Ngọc
chưa tìm ra phong cách diễn kịch thơ thế nào để cuốn hút khan giả, đến lượt
chúng tôi, một nhóm an hem mê chơi sân khấu bên Kinh Bắc gồm Hoàng Tích Sinh,
Hoàng Tích Chù, Kim Lân, Trần Hoạt và tôi bèn mượn kịch bản Bóng giai nhân của anh Vũ Trọng Can đem
về làng Phù Lưu, quê cùa các anh Linh, Chù, Kim Lân để diễn tập. Tôi rủ anh
Nguyễn Bính về chơi. Trong bữa rượu đầu tiên, quanh mâm thịt chó cực ngon do vợ
anh Chù chiêu đãi, tôi mạnh bạo hỏi vị “thượng khách, tân khách” Nguyễn Bính:
- Bính viết Bóng giai nhân từ bao giờ?
Sau
một tợp rượu rất hào sảng người thi sĩ chân quê bèn kể:
Năm 1938, ba thằng chúng tớ là Trần Huyền
Trân, Bính và Yến Lan ngứa ngáy cái máu giang hồ, rủ nhau vào chơi Sông Hương,
núi Ngự. Yến Lan thì từ Qui Nhơn ra “hội ẩm”chỉ mới được ba ngày thì sắp cạn
tiền, mình mới tính cái nước viết kịch rồi diễn luôn ở ngay cố đô này. Dạo ấy thằng
Vũ Trọng Can cũng ở Huế, nó cũng mê sân khấu, lại có tài tháo vát, xoay sở có
thể tổ chức các đêm diễn ra trò lắm. Bàn tán một lúc thì thằng Trân nghĩ ra cái
cốt truyện, nghe đâu như truyện thời Xuân Thu chiến Quốc bên Tàu, cũng khá mê
ly!.. Có anh thợ đúc gươm một đêm nằm mơ thấy ai như thần nhân mach rằng “Từ
nước Sở sẽ có một chàng hiệp sĩ đi tìm mua gươm báu để dẹp loạn khắp thiên hạ,
đem lại thanh bình cho bốn phương, trăm họ đang đói khát, lầm than, nhà ngươi
phải đúc một thanh gươm được thiêng, phải lấy máu hai đứa con trai nhà ngươi mà
tôi luyện, và người tráng sĩ mua được gươm rồi, phải giết ba người gặp đầu tiên
trên con đường đi lập công vỗ yên bốn cõi. Có như vậy mới thành gươm thần, diệt
được hết bọn tà ma quỉ, quái đang làm khổ thiên hạ hàng nghìn vạn năm rồi”
Khi người thợ đúc gươm tỉnh dậy thì quả
nhiên, có một tráng sĩ tự xưng là người nước Sở đến hỏi mua gươm quí. Sau khi
xem thử đến ba bốn loại gươm
mà cũng là
cách người thợ đúc gươm muốn thử cái chí và cái tâm tráng sĩ, chàng kiếm khach
giang hồ kia có vẻ thất vọng. Đến lúc ấy thì người thợ kia mới đưa ra thanh
kiếm thần. Người tráng sĩ thật vừa ý, đẹp lòng đón nhận gươm quí rồi cáo biệt
ân nhân , lên đường. Vì chót quên lời dặn cuối cùng của thần linh, người bán
gươm bèn gọi người tráng sĩ trở lại:
Người
bán gươm : Tráng sĩ! Lời thần mộng
tôi quên chưa nói hết
Một
khi kiếm đã vào tay dũng kiệt
Muốn
cho thiêng chàng phải giết ba người
Tráng
sĩ: Ba người gặp đầu tiên, khi bảo kiếm
Đã
nằm trong tay chàng, sẽ vô cùng màu nhiệm
Nếu
chàng có gan giết đủ cả ba người…
Nhưng thật oái ăm kịch tính khủng khiếp xuất
hiện ngay, người thứ nha6t1ma2 tráng sĩ gặp khi thanh gươm đã vào tay chàng,
chẳng phải ai đâu mà đích thực lại là người bán guo7mcu4ng vì đại nghĩa vui
lòng cho thanh gươm do chính tay mình làm ra hòa với máu hai đứa con trai,
chính gươm báu ấy đâm vào trái tim mình. Người thứ hai là một đạo sĩ đang tu
tiên, đang nhàn du nơi ven rừng chân núi. Đạo sĩ cũng vui lòng chịu chết với
một nụ cười khinh bỉ con đường công danh của tráng sĩ mà nhà tu hành coi là ô
trọc. Cuối cùng, đến người thứ ba thì kịch tính lên đến mức cao nhất. Đó là mỹ
nữ, một tuyệt thế giai nhân. Giết hay không? Theo đuổi một vinh quang cao cả
hay theo người đẹp về xây tổ uyên ương” bên bờ suối. Một cuộc đấu tranh thật kỳ
thú giữa ái tình và danh vọng
Lại
tợp đến ngụm rượu thứ bao nhiêu, Bính không nhớ nữa, anh gắp một miếng dồi chó
đưa lên miệng còn lử lơ chưa muốn nhai đã nói dõng dạc:
Yến
lan nó viết cả ba màn, đến màn cuối này thì lời thơ của nó – vừa hào hùng lại
vừa tình tứ, nghe đọc thôi cũng đã sướng tai rồi. Cái hơi thở lảng mạn lồng vào
cái khí thơ bi hùng ca cũng khá nhuần nhị- tớ đọc xong còn nói đùa :
- Thôi hay
lắm rồi để tao thay mặt phòng kiểm duyệt của thằng Tây phê cho
một
chữ được ! và thêm cho ba chữ son nữa : Cho
phép diễn: rồi Bính cười vang.
Từ sau đó, nhóm kịch Bắc Ninh của chúng tôi
dàn dựng, luyện tập mất cả hai ngày là diễn luôn ở đình làng Phù Lưu cùng với
vở hài kịch “Cái tủ chè” của Vũ Trọng Can thành một đêm sân khấu đặc sắc. Đến
nay, qua năm 2000 rồi, lơ phơ còn mấy cụ già trên 80 tuổi ở các làng chúng tôi
trình diễn Bóng giai nhân
Từ
1942 đến 1947 là còn nhớ ba vai chính của vở kịch (như ở các làng Phù Lưu, Đình
Bảng, Đồng Kỵ thuộc huyện Từ Sơn, làng Lạc Thổ , Đạo Tú, Đình Tổ huyện Thuận
Thành các huyện bên Tả Ngạn và Hữu Ngạn Sông Đuóng) nhiều cụ còn nhớ diễn viên
nào sắm vai nào, có cụ còn thuộc và đọc vanh vách một vài câu thơ có vẻ giang
hồ khí phách của kịch bản nữa.
Riêng tôi sắm vai tráng sĩ mua gươm, xuất
hiện ở các sân khấu từ Nhà Hát Lớn Hà Nội, tính được ít nhất cũng đến năm sau
chục buổi diễn rất thành công, vì tôi may mắn được trời phú cho một giọng ngâm
thơ có thể khiến khan giả mến mộ như mến mộ những ca sĩ loại nhất hiện nay.
Việc trình diễn Bóng giai nhân nhóm
kịch Bắc Ninh của chúng tôi còn kéo dài đến giữa năm 1948, ở nhiều thôn làng
hai tỉnh Bắc Giang và Bắc Ninh, những nơi mà khói lửa của cuộc chiến tranh Việt
Pháp chưa bén tới.
***
Đến đây tôi đã có thể chấm dứt bài viết để
khẳng định một cách rất đanh thép rằng : tác giả đích thực của vở kịch thơ Bóng giai nhân là Yến Lan. Việc xây dựng cốt truyện là
của hai anh Trần Huyền Trân và Yến Lan. Còn Nguyễn Bính chỉ là người sắm vai
anh thợ đúc gươm lần thứ nhất trên sân khấu Huế rồi đến khi Vũ Trọng Can đưa
kịch bản cho đạo diễn Chu Ngọc dàn dựng và đem trình diễn ở Nhà Hát Lớn ở Hà
Nội, Nguyễn Bính vẫn sắm vai kịch ấy cùng với Vũ Hoàng Chương (vai tráng sĩ) và
Trần Huyền Trân vai đạo sĩ. Chỉ có một
điều cần chú ý là khi vở diễn đưa ra Hà Nội thì trong tờ chương trình in bốn
trang phát cho khán giả, tên tác giả có đề thêm Nguyễn Bính.. SAu đêm xem diễn
ở Hà Nội, tôi hỏi tôi hỏi về vấn đề tác giả kịch bản thì anh Chu Ngọc mà tôi
cũng quen thân từ lâu, nói : “ở Hà Nội, cái tên Yên Lan còn xa lạ với khan giả,
nên theo ý Vũ Trọng Can mình thêm cái tên Nguyễn Bính vào, cốt để bán được
nhiều vé. Vì Nguyễn Bính rất nổi tiếng ở cả ba miền, Yên Lan nếu có biết chuyện
thêm tên tác giả chắc anh ấy cũng thuận tình, vì cùng là bạn thơ nghèo với
nhau
Tôi không có ý định đi sâu vào nghệ thuật thơ
của hai thi sĩ tài danh ấy. Nhưng một nhà phê bình văn học nào đó, chỉ cần đọc
qua những lời thơ trong kịch BGN
đã có thể
nhận ra phong cách thơ ở đó khác hẳn phong cách Nguyễn Bính. Vậy nên từ đêm
diễn BGN đầu tiên cho đến giữa năm 1948 mới chấm dứt, tôi sắm vai tráng sĩ hàng
năm sáu chục lần, càng tin rằng Nguyễn Bính không phải là tác giả. Rõ ràng cái
văn phong trong kịch bản là văn phong của nhóm thi sĩ Bình Định hồi bấy giờ.
Mãi
đến năm 1954 tôi mới biết mặt Yên Lan và hai người nhanh chóng kết thành bạn
thân. Hiểu nhau rồi tmới dám gạn hỏi anh sự thật về việc sáng tác vở kịch thơ
BGN. Anh thuật lại cũng đúng như lời Nguyễn Bính đã kể cho nhóm kịch Bắc Ninh
trong bữa rượu thịt chó ở nhà anh Hoàng Tích Linh. Tôi có yêu cầu Yến Lan viết
bài nói rõ về gốc gác vở kịch ấy, nhưng anh yến Lan đã gạt đi với hai ý kiến
như sau:
Một là, theo tác giả thì vở BGN cũng không
phải là một tác phẩm xuất sắc gì, nó đã nằm trong sự lãng quên, bây giờ (1955)
tự dưng bới nó ra, sợ người ta chê cười là tranh nhau tên tuổi.
Hai là, Văn nghệ bây giờ (1955) đi theo hướng
vô sản, những chuyện giai nhân, giai nhiếc, tráng sĩ, hiệp khách, hiệp khứa cổ
lỗ sĩ mà bây giờ đưa ra công chúng chắc chắn sẽ bị phê phán là văn chương tư
sản, lảng mạn, không hữu ích gì…Hơn nữa những tác phẩm như Bóng giai nhân thì còn bao giờ in lại, diễn lại được! Tốt hơn hết là quên nó đi!
Ấy vậy mà đến năm 1994, Hội nghệ sĩ sân khấu
lại cho sưu tập và xuất bản một tuyển kịch thơ gồm các tác giả Thế Lữ, Phạm Huy
Thông, Hoàng Cầm, Thao Thao, Nguyễn Bính và Yến Lan., Vũ Hoàng Chương, Phạm
Khắc Khoan, Lưu Quang Thuận… Năm ấy anh Yến Lan còn sống, đã về ở quê bình
Định.
Trước khi Hội
nghệ sĩ sân khấu ấn hành tuyển tập ấy (dĩ nhiên là có mặt vở Bóng giai nhân trong cuốn sách) Tôi, vì
tôn trọng sự thật lịch sử trong nền văn học của ta, đã viết một bài đăng trên
báo Văn Nghệ với đề mục “Đính chính những sai lầm trong văn nghệ), tôi đã nói
rõ tác giả BGN là ai rồi.” Tôi lại giới thiệu cho anh Lâm Huy Nhuận –con trai
thi sĩ Yến Lan đến gặp anh Hồ Ngọc, người sưu tập, giới thiệu tuyển tập kịch
thơ Việt Nam, để yêu cầu anh Hồ Ngọc đính chính tên tác giả cho đúng với sự
thật dựa vào bài viết của tôi trên báo VN.Anh Hồ Ngọc đáp lại yêu cầu của anh
Lâm Huy Nhuận rằng:
Tôi
cũng tin là anh Hoàng Cầm nói không sai về vấn đề tác giả Bóng giai nhân nhưng từ lâu
anh chị em trong giới sân khấu, cả trong Hội nhà văn nữa đã đinh ninh rằng vở
kịch ấy do hai tác giả Yến Lan và Nguyễn Bính. Bây giờ tôi biên soạn lại tự
dưng cắt bỏ Ng.Bính ra thì sẽ gây nên nhiều dư luận chẳng hay ho gì. Thôi , từ
trước tới nay trong dư luận công chúng, vở kịch ấy đã thế rồi thì cứ giữ nguyên
nó là thế. Đính chính là không cần thiết, không có lợi gì cho văn học và sân
khấu, có khi là có hại đến thanh danh cả hai tác giả.
Thôi
thì cũng đành vậy…Ở Bình Định tác giả Yến Lan có được thấy cuốn sách đó chắc cũng chỉ mỉm cười vui vẻ.
Nói thế vì tôi biết Yến Lan thích nổi tiến nổi tăm; trước anh tưởng BGN chẳng
bao giờ in ra được, mà đấy nó đã xuất hiện và dạo chơi khắp nước, không mỉm
cười vui vẻ sao được?
Mà
đến lược tôi cũng đành chịu, không đính chính gì được nữa, nhưng thôi vẫn còn
tên tác giả Yến Lan hiện diện ngoài bìa sách và tình cảm tư tưởng anh vẫn sống
động trên từng trang giấy thơm tho.
Nhưng đến điều tôi sắp nói sau đây không thể
chấp nhận nổi mà chắc chắn các anh chị em cao tuổi ở Hội Văn Học hiện nay cũng
không thể chấp nhận nổi!
…và hẳn là
hồn thi sĩ chân quê phải hiện thành xương thịt, nói dằn từng tiếng dõng dạc cho
mọi người từ Nam ra Bắc nghe:“Hồng cầu! con tìm cách cải chính ngay đi: rằng bố đây, Nguyễn Bính, không phải là tác giả kịch thơ Bong Giai Nhân đâu!” Rồi đây lại quay về cõi vĩnh hằng , chắc rồi ông lại viết ở âm phủ nhiều câu về thế sự, ông đã viết nhiều câu thơ cay đắng hoặc chua chát về thế thái nhân tình về rồi đời trên dương giang vốn lắm sự bất bình nhất là ở cõi văn chương vốn thanh cao thuần khiết thì bây giờ từng đám bụi thị trường ô hợp đang nối tiếp nhau bám đầy lên những trang sách quí…kể cả từ nghìn năm xưa…
Hà Nội tháng 5 năm 2001
Hoàng Cầm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét