Chân Dung Tác Giả

                                    Tin ở con người

                   Hay l à -         Gửi trứng cho ác

Lâm Bích Thủy

Tôi không biết câu chuyện mà tôi kể sau đây còn có tác dụng ở thế kỷ này nữa không? Kể lại chuyện này để bạn đọc thấy, ở thời đại nào cũng có kẻ gian và người thiện. Nếu trong chế độ đó có nhiều kẻ gian hơn người lương thiện tức là chế độ đó quản lý, giáo dục con người chưa tốt :

Con người là sự kết hợp giữa phần Con và phần Người. Cuộc sống là sự đấu tranh giữa hai nửa ấy. Nếu một lúc nào đó xảy ra cuộc chiến giữa hai nửa ấy trong chính chúng ta; ví dụ giết người để cướp của, tham quyền trù dập đối phương, bon chen tìm danh vọng hại người v.v… lúc đó là phần con thắng thì ta là con thú, và ngược lại, ta sẽ là con người.

Vào năm 1939-1940 thi sĩ Xuân Khai (Yến Lan) đi Sài Gòn thăm ký giả Lê Tràng Kiều. Sau đó cùng ông này lên Hà Tiên thăm vợ chồng nhà thơ Đông Hồ – Mộng Tuyết…Ngày ấy, tình bạn của họ trong sáng, đậm tính nhân văn. Các bạn văn sẵn sàng chia sẻ, sẵn sàng giúp đỡ người cùng cảnh ngộ…

 Lâu mới có dịp gặp nhau, hai vợ chồng nhà thơ Đông Hồ - Mộng Tuyết muốn giữ chân chàng thi sĩ vùng quê hẻo lánh, đìu hiu ở lâu để bầu bạn. Nhưng chàng từ chối, vì ở nhà cha già đau yếu không lường. Chàng ra ga xe lửa, cạnh chợ Bến Thành mua vé. Trong tay với chiếc va ly chứa nhiều quà của bạn và sách quí hiếm chỉ mua được ở tại Hòn ngọc Viễn Đông mới có.

Trên sân ga, người đi lại như mắc cửi. Chỗ quày bán vé đông nghịt. Người chen chúc, xô đẩy, cải nhau inh ỏi. Thi sĩ nho nhã, trí thức, không chen được, bị đẩy lùi dần ra sau. Chàng đành tìm nơi gửi va-ly. Loay hoay chưa biết thế nào, thì thấy anh cảnh sát đang đến gần. Chàng liền tới năn nỉ : “Tôi có thể nhờ anh thỉnh để ý dùm tới chiếc va ly này để vào mua chiếc vé là ra ngay?” Vừa dứt lời, anh cảnh sát dãy nãy như đĩa phải vôi: “Chịu thôi, tôi không thể giúp anh được; đây là nơi tụ tập bọn trộm cắp; lơ đễnh một tí là của nả của anh đi tong, lúc đó tôi chỉ cười trừ, anh chịu không?” Chữ trộm cắp vừa bật ra khỏi miệng anh cảnh sát thì lập tức trong đầu thi sĩ bỗng nhớ đến chuyện ngụ ngôn của La Fontaine và muốn cơ hội này, vận dụng để chứng minh cái bản năng gốc của “Con người”. Nếu biết cách có thể biến phần “con” thành phần “người” trong tên cắp cũng nên. Chính giây phút đó gợi mở ý tưởng táo bạo trong tâm hồn thi sĩ “mình sẽ gửi va-ly cho kẻ cắp giữ dùm”. Nghĩ là làm.

  Một lần nữa, thi sĩ lại nhờ anh cảnh sát chỉ dùm tên kẻ cắp chuyên nghiệp nhất, đang có mặt ở sân ga.

Nghe chàng trai nói sẽ nhờ kẻ cắp giữ dùm va ly, anh cảnh sát há hốc miệng, trố mắt kinh ngạc. Anh cảnh sát trở nên nghi ngờ. Anh ta đưa mắt lướt khắp người chàng trai, để xác định – kẻ đang nói với mình có vấn đề gì về thần kinh hay không. Sau giây lát, anh ta thấy chàng trai không những không bị bệnh tâm thần mà rất tỉnh táo đang nhìn vào mắt anh chờ đợi. Nên miễn cưởng đưa tay chỉ một thanh niên đầu tóc bùm xum, bẩn thỉu, mặt bặm trợn khó coi đang đứng gần quày vé với vẻ thách đố, nói:  “Người mà cậu cần đang đứng đằng kia kìa.”

  Cảm ơn anh cảnh sát, chàng thi sĩ tiến đến chỗ tên kẻ cắp. Tên này đang đưa đôi mắt gian xảo đảo quanh tìm con mồi. Bỗng giật mình, quay phắt lại, hung hăng định cự nự con người đã vỗ vai mình. Cùng lúc, anh ta nghe người thanh niên xởi lởi - “Bạn gì ơi, tôi nhờ bạn giữ dùm chiếc valy, để vào mua chiếc vé tàu. Được anh cảnh sát cho biết là ở đây chỉ có anh mới giúp được tôi việc này!”

   Hai từ “cảnh sát” có tác dụng với tên cắp và những từ như “trông dùm, giúp đỡ” thật mới lạ với anh ta làm sao!? Bởi, từ trước đến giờ, chưa một ai dám nhờ anh ta làm cái việc trái với cái nghề cướp bóc mà anh ta hành nghề lâu nay”. Chẳng nói chẳng rằng, hai tay anh khoanh trước ngực, không gật, không lắc, đưa đôi mắt mệt mỏi,  thiếu ngủ nhìn ra phía trước, để chàng trai hiểu thế nào thì hiểu.

   Bà con quanh đó, quá quen tài khoắn của anh; nay nghe có người nhờ giữ dùm của nả, cho là quái lạ, đưa mắt nhìn nhau, cười hô hố vẻ mỉa mai: “Trời Phật ơi! Cha này quả là điên, đem trứng giao cho ác”. Còn thi sĩ và tên cắp, nghe nói vậy nhưng lờ đi.

  Và người ta càng ngạc nhiên hơn, thi sĩ đã mua được vé và quay lại, song tên cắp vẫn đứng tại chỗ, chiếc valy bên cạnh, không hề bị suy chuyển một milimét !?.

   Bấy giờ, trong tâm trí thi sĩ có hai điều khiến lòng chàng tin yêu:

– Mua được vé mà không bị mất của.

– Sự phán đoán của chàng thật logic về gốc “Con người”. Có nghĩa là, lúc bấy giờ, tên kẻ cắp đã sắp xếp cho bản năng phần “Người” thắng phần “Con” trong anh ta.

   Thi sĩ lịch sự nhận lại chiếc vali và biếu số tiền lẻ còn lại, rồi vội vã lên tàu đẻ về quê

Kể lại chuyện này, nhà thơ ba tôi thường trầm tư nói:

“Nếu nhận xét không đúng về một con người, sẽ hại một đời người trong tương lai”. Chẳng phải ở nước ta cũng có câu luận ngữ “Đem thử lửa mới biết vàng tốt xấu, đem tiền của mới biết sang hèn”.

   Tin ở con người – là lẽ sống ở đời của ba tôi – nhà thơ Yến Lan.