BÀI
SỐ 38 CVM
HÌNH ẢNH NGÔI CHÙA THÂN YÊU
QUA CA DAO
Tạp bút
MANG VIÊN LONG
Đ
|
ạo
Phật đã được truyền bá, thâm nhập vào Việt Nam từ trong những thế kỷ đầu của
cuộc dựng nước; đã ăn sâu vào mọi sinh hoạt tình cảm, văn hóa, đạo đức của dân
tộc; và nhất là đã hòa nhập vào con người Việt Nam một cách tự nhiên, bởi sự
thích nghi hoàn hảo, mầu nhiệm của giáo lý Phật Đà với bản chất truyền thống
của dân tộc.
Nhìn vào làng quê Việt Nam
Trong nền văn chương truyền khẩu Việt Nam
1.Đồng đăng có phố Kỳ Lừa.
Có nàng Tô Thị, có chùa Tam Thanh…
2.Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ,
Xem cầu Thê Húc, xem chùa Ngọc
Sơn
Đài nghiêng, Tháp Bút chưa mòn,
Hỏi ai xây dựng nên non nước này?
3.Đông Ba, Gia Hội hai cầu,
Ngó qua Diệu Đế bốn lầu hai
chuông.
Tên của những ngôi chùa đã gắn liền với tên
của làng quê, sông núi, danh thắng như là một địa danh đáng ghi nhớ, trân trọng
trong lòng mọi người. Bởi vậy, hình ảnh của ngôi chùa thân yêu luôn có mặt bên
cạnh đời sống tình cảm sâu đậm, biết bao đổi thay vui buồn của kiếp nhân sinh:
1.Ngó lên chùa Các ([1])
cao lầu,
Biệt ly em hỡi, để sầu cho anh …
2.Ngó lên dốc Một chùa Lầu([2])
Cảm thương người bạn buổi đầu
thâm ân,
3.Bao giờ cạn lạch Đồng Nai
Nát chùa Thiên Mụ mới sai lời
nguyền!
Ngôi chùa đã hiện diện bàng bạc, sâu rộng
trong sinh hoạt tình cảm riêng tư của mọi người, nhưng cũng luôn có mặt trong
các sinh hoạt chung của làng quê, của tập thể:
1.Nhớ ngày mồng Bảy tháng Ba,
Trở về Hội Láng, trở ra Hội Thầy…
2.Nhớ ngày mồng Sáu tháng Ba,
3.Em
đi nhớ lũy tre làng
Nhớ ngôi chùa cổ, nhớ hàng cau
xanh
Đêm rằm trẩy hội cùng anh,
Mãi vui quên tỏ cùng anh đôi lời!
Những ngày đại lễ, những ngày lễ vía, đã tự
nhiên là ngày hội của làng: Hội chùa cũng là hội làng. Tất cả đều đã trở thành
phong tục, tập quán xa xưa rất đáng yêu quý, đáng bảo tồn và phát triển của nền
văn hóa dân tộc. Ngoài những tình cảm riêng và chung trong sinh hoạt; hình ảnh
của những ngôi chùa - sự hiện diện thiêng liêng của nó, đã có tầm ảnh hưởng sâu
xa, rất quan trọng trong việc hình thành một nền đạo lý căn bản của con người:
những ngôi chùa luôn gợi nhắc mọi người phải ăn ở hiền lành, tu nhân tích đức,
thương yêu đùm bọc lẫn nhau, sống cao thượng với bốn tâm lớn “Từ, Bi, Kỷ, Xả”:
“Người trồng cây hạnh người
chơi
Ta trồng cây đức để đời về sau
Đời xưa quả báo còn chầy
Đời nay quả báo thấy ngay nhãn
tiền”.
1.Lên chùa thấy Phật muốn tu,
Về nhà nghĩ mẹ công phu chưa đền!
2.Mình về đường ấy thì xa,
Để anh bắc cầu sông Cái về qua
Ninh Bình
Đất Ninh Bình có chùa Non Nước,
Núi Phi Diêu, Hồi Hạc chung
quanh…
Em về, em chớ quên anh.
3.Chiều chiều ra ngõ,
Em ngó hướng Tây…
Thấy chùa mái ngói rêu dày
Thương anh nương rẫy bấy chầy
quạnh hiu!
4.Ngó lên chùa cao thấy ông Bụt
đứng
Ngó xuống ruộng thấp,
Nhớ mẹ công lao…
Nhắn ai ăn ở cùng nhau,
Nghĩa tình cho đặng trước sau vẹn toàn…
Ngôi
chùa, đôi khi được dùng làm danh từ riêng - xóm Chùa, sông Chùa, cầu Chùa…
Để tỏ
lòng yêu quý, nhớ tưởng; hay là biểu tượng cho sự tinh khiết; hay gợi nhớ bao
kỷ niệm của một thời tuổi trẻ êm đẹp, khó quên của đời người :
1.Lòng thương con gái Xóm Chùa.
Khéo may đãy gấm, khéo thùa bông dâu!
2.Quê em ở cạnh sông Chùa
Có đò đưa đón sớm trưa hai lần…
3.Em như cây kiểng trên chùa
Anh như con bướm đậu nhờ nên chăng?
4.Thuở xưa theo mẹ lên chùa…
Bây giờ mẹ mất, biết ai đưa đón mình?
|
Nói đến ngôi chùa mà không đề cập tới tiếng chuông chùa là một
thiếu sót lớn, bởi vì, ngoài sự tác động, ảnh hưởng của hình sắc, tiếng chuông
chùa thiêng liêng nhiệm mầu, cũng đã để lại dấu ấn sâu đậm, vi tế hơn; khó phai
nhạt trong đời sống tâm linh của mỗi người:
1.Gió đưa cành trúc la đà,
Tiếng chuông Trấn Vũ canh gà Thọ Xương
2.Lắng nghe chuông gọi trên chùa,
Hỡi ai mê ngủ hãy chừa dục tham
3.Chuông rơi từng tiếng gọi về,
Lòng trần từng hạt bụi mê rụng rời!
Trong kho tàng văn chương bình dân Việt Nam - ở mỗi miền, mỗi tỉnh
đều còn lưu lại khá nhiều câu ca, tục ngữ, truyện cổ… biểu tỏ rõ nét sự ảnh
hưởng của đạo Phật, của những ngôi chùa, đối với mọi sinh hoạt trong đời sống…
Sự hiện diện của những ngôi chùa sẽ xoa dịu đi bao nỗi thương đau, mang nguồn
vui sống, an lạc cho tất cả. Bởi vậy hình ảnh ngôi chùa cổ là hình ảnh gần gũi
thân thương nhất của bao tâm hồn, bao cảnh đời - mà thơ ca còn ghi dấu lưu lại
trong kho tàng văn học của dân tộc…
MANG VIÊN LONG
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét