Ảnh Lê Hoàng

Tan man tren song

tản mạn trên sông

phụ lục thơì Nguyên Minh

*

tạp văn   *chuvươngmiện

*

Trên bờ sông Bình Than , mấy chiếc đại thuyền , từ từ rời bến , chừng khoảng nửa cây số thì cắm sào , chiếc thì cuả Thượng hoàng Nhân tôn , chiếc thì cuả Hoàng đế Anh Tôn , chiếc của Hưng đạo Vuơng Trần Quốc Tuấn , chiếc cuả Nhân Huệ Vuơng Trần khánh Dư

……………………

Đây là buổi nhàn du trên sông , ngắm trăng ăn bánh uống trà , uống rượu , mạn đàm về thời thế , cả bạn lẫn thù ngồi cạnh nhau , Riêng chiếc đại thuyền cuả Thượng Hoàng Nhân Tôn thì chỉ bàn về Phật pháp và Sử học , ai thấy nhàm chán không thích hợp thì có thể qua thuyền khác , ăn nhậu , hoặc tự động lấy thuyền đi câu chơi . bên cạnh Thượng Hoàng có hai nho sinh  vưà tốt nghiệp Thái học sinh , dáng ngừơì nho nhã , một ngừơì tên là Trương hán Siêu , một ngừơì là Đoàn Nhữ Hài , lúc sau thời có một tướng thua trận ngừơì Thát Đát từ thuyền cuả vua Anh Tôn buớc qua, Đoàn Nhữ Hài sửa soạn rót nưóc trà ra chung ,  cho Thượng Hoàng và quan khách thì Hưng đạo Vuơng  bưóc vào khoang thuyền , chào Thuợng hoàng rồi noí :

-Hôm nay chén tạc chén thù , cuả kẻ thắng ngừơì bại , sau đó thời ai về nhà nấy , từ nay về sau tạm gác chuyện can qua , để dân chúng binh sĩ an hưởng thái bình . Nhưng điểm danh thì tướng bên Thát Đát thiếu mất một người ? hoỉ tới hỏi lui không ai rõ ?

Thượng Hoàng  nhìn Vuơng trầm ngâm chưa  kịp noí thì Tuớng Thát Đát ngồi trong thuyền đối diện với Thuợng hoàng  lên tiếng :

-Bẩm Vuơng Gia , thiếu ai ?

-Tích Lệ  ,Cơ Ngọc ?

-Dạ là tôi đây ?

-Vâng biết ngài là một trong hai người , nhưng ngài là Tích Lệ hay Cơ Ngọc ?

-Tích Lệ Cơ Ngọc ? chỉ là một nguời mà thôi ? mà ngừòi đó chính là tôi đây ? noí xong đứng lên chào lại mọị nguơì một lần nưã [cho mọi nguời nhìn rõ ] rồi ngồi xuống ?

Thựơng Hoàng ôn tồn noí :

-Chắc tiếng Thát đát và tiếng Đại Việt khác nhau , nên một nguơì tưởng lầm là hai ngườì chớ gì ? vậy xin mời tưóng quân lên tiếng .

Tuớng Thát Đát noí nhỏ  nhẹ như sau :

-Thực ra là Tích Lệ Cơ Vuơng , Tích lệ cơ là đất phong , còn Vuơng là tước Vuơng , nhưng trong chiến đoàn quân Thát Đát xâm lăng Đại Việt đã có Thoát Hoan Trấn Nam Vuơng rồi ? trong đoàn quân chỉ có một vị Vuơng mà thôi ? bây giờ lại thấy hai vị Vuơng , nên nguời chép sử Đại Việt không rõ chấm thêm một chấm vào chữ Vuơng, thành ra chữ Ngọc , thành ra là Tích Lệ Cơ Ngọc , tên bốn chữ , thấy daì quá , cắt làm đôi  Tích Lệ  ,Cơ Ngọc , Tên Mông Cổ có tên dài như Hợp Luơng Hợp Đài , tên bốn chữ , Ô Mã nhi tên ba chữ ?

Hưng Đạo Vuơng và Thuợng Hoàng nâng ly trà mạn sen uống rồi cuơì khà cuời khà :

-À thì ra như vậy ? xin Vương gia noí thêm .

-Tích lệ cơ là phần đất Mông Cổ cũ , nơi phát tích tổ tiên cuả Thành Cát Tư Hãn [ ông nội tôi ] chốn này lại là thánh địa  cuả nguời Mông Cổ , khi nào  chết thì mang ra nơi đó để  ngoài trời cho chim  kên kên , chim ó ăn , tục lệ này gọi là  thiên táng , khi ông nội Thành cát tư Hãn và các bác chia quân đi xâm lăng , thì cha tôi là Đà Lôi con áp út [ nguời con sau cha tôi út là Công Chuá Hoa Tranh] đuợc đề cử làm giám quốc , [Mông Cổ cũ] lo phần giao tế và tế tổ , cha tôi phong cho tôi là Tích Lệ Cơ Vuơng . Còn tên thật cuả tôi là A Lý Bát Ca .

*

-Thế hoàn cảnh nào mà Vuơng gia lại cầm quân qua xâm lăng  Đại việt ?

-Vấn đề rắc rối là như vầy , ông nội tôi truyền ngôi hãn cho bác tôi , Oa Loa Đài , Bác tôi truyền ngôi cho anh cả tôi là Mông Kha , Mông Kha chết bất thần truyền ngôi cho ngườì em kế là Hốt tất Liệt , kế đến là Tôi [ A Lý Bát Ca] . sau 60 năm chinh phạt và cai trị những miền đất Nga la Tư, một phần châu Âu , và trọn vẹn cả Trung Quốc , thì có hai quan điểm thường xuyên làm bận tâm nguời Mông Cổ ,

1- Hốt tất Liệt chủ trương cai trị đất nưóc  theo Ngừơì  Hán Tộc , dùng tể tướng Gia Luật Sở Tài , và chủ trương truyền ngôi vua cho con [ truyền tử] chớ không truyền hiền , chủ trương này đuợc một số quí tộc nguơì Mông là Tháp sát Nhĩ , Mục Tung Ca , Xích Nhân Thiết Mộc Nhĩ 

Và quan lại nguời Trung Quốc ủng hộ ,

2- A Lý bát Ca [ tức Tích lệ Cơ vuơng  ] ở phần đất nội Mông thì đuợc các Bối Lạc , tộc trưởng gồm có Alan Đáp Nhi , Lưu Thái Bình , [cưụ thần thân tín cuả Mông Kha , kể cả thái hậu , Hoàng hậu  [ cuả Hoàng Đế Mông Kha ],

Với hai chủ trương như vậy , dần dần dẫn tới thù địch , mà lại là chính hai anh em ruột dánh với nhau  . Cuộc chiến tương tàn xẩy ra , Bổn Vương phóng ngựa đến trưóc mặt Hốt tất Liệt  , bèn quăng giáo , quăng cung tên , rồi hai anh em ôm nhau mà khóc ? nhờ đó mà quân đội Mông Cổ không bị tàn sát , Từ đó để vỗ về bá tánh Mông Cổ ngoài đại mạc , yên tâm làm ăn .  Hốt tất Liệt coi tôi như một Hãn tương lai , và để củng cố ngai vàng cho Hốt Tất Liệt ,  Hãn xua quân đi đánh tất cả những nươc gần xa Trung quốc , đánh Cao Ly  thua , hai lần đánh Nhật Bản bị bão làm đắm mấy trăm chiến thuyền cũng thua , đánh Chăm pa thua , bèn xoay qua đánh Đại Việt , mục đích chỉ cầu thắng chút đỉnh là rút quân ngay ? không ngờ lại thua đậm ?

-Theo tôn ý cuả Vuơng Gia thì thế nào ?

-Theo ý cuả Bổn vuơng , nguơì đi theo đoàn quân kế cố vấn cho Thoát Hoan Trấn Nam Vuơng  , nhưng thua chỉ có thua , lý do rất đơn thuần , là trong đoàn quân bách chiến bách thắng này có tới ba quan điểm :

-quan điểm truyền hiền [mọi ngườì bầu lên]

-quan điểm truyền tử [ là cha truyền cho con ]

-hàng binh nhà Tống [lao công chiến trưòng]

với một đội ngũ như thế làm sao mà thắng cho nổi , giữ được thân tù tội là may mắn  lắm rồi ?

*

A Lý Bát Ca vưà tính noí tiếp thì Nhân Huệ Vuơng Trần Khánh Dư buớc vào tâu :

-Theo tin tức hồi báo , mặt trận phiá bắc , Trấn nam Quan , Quỉ môn Quan , Vạn Ninh thì Hoàng Tử a Thái cuả Thát Đát đã tử trận , và Trấn nam Vuơng Thoát Hoan đã chạy thoát qua biên giơí Lạng Sơn về Quảng tây rồi ?

Thựợng hoàng Nhân Tôn , Hưng đạo Vuơng Trần Quốc Tuấn chưa kịp noí gì thì Tích Lệ Cơ Vuơng tiếp ngay :

-Tin này báo vội , chỉ đúng có một nửa , Hoàng Tử A Thái , là noí theo tiếng Mông Cổ , còn Thoát Hoan là noí theo tiếng Trung Quốc , còn tước là Trấn nam Vương , chỉ là một nguơì mà thôi , nếu chết thì không chạy thoát , mà đã chạy thoát là không chết ? [ y như Tích lệ Cơ Vuơng vậy ?]

Tài liệu tham khảo :

-Đại Việt sử ký toàn thư cuốn 2 [Ngô Sĩ Liên]

chuvươngmiện