TIẾNG VIỆT MIỀN NAM của cụ VƯƠNG HỒNG SỂN
tác giả HOÀNG DŨNG

Ngày 30/4, nhân đọc Tự vị tiếng Việt miền Nam của cụ Vương Hồng Sển (nxb Văn hóa, 1993), có mấy dòng nhận xét sau đây về cái nhìn của Vương tiên sinh đối với chế độ mới.

Là một người suốt đời mê sách, đã từng viết Thú chơi sách (1960), dễ hiểu là cụ Vương tỏ ý đau đớn một cách kín đáo trước những chiến dịch đốt sách nhân danh “bài trừ văn hóa đồi trụy”: “Ngày nay từ năm 1975, có nạn hốt và thủ tiêu sách.” (tr. 499). Và là một người sưu tầm cổ ngoạn số một miền Nam, cụ Vương tránh sao khỏi xót xa khi nghĩ đến số phận của 1.300 món trang sức bằng vàng có nạm châu báu, gọi chung là le trésor d’Oc Eo, lưu trữ ở Viện Bảo tàng Sài Gòn, do Louis Malleret thu thập: “[…] từ sau ngày 30-4-1975, các bảo vật ấy, ước 2 kilo, còn mất không biết được.” (tr. 523)

Về lịch sử, cụ Vương quyết liệt bảo vệ một cái nhìn khách quan về các nhân vật bị các ông quan sử học của chế độ mới lên án. Cụ ca ngợi Nguyễn Tri Phương quả cảm chống giặc, mà cũng kính trọng Phan Thanh Giản yêu nước, sáng suốt. Cho nên, cụ không chịu được những ai vì thiên kiến chính trị mà cố kết tội cụ Phan: “Có một hôm nọ, xúm nhau tìm tội lỗi của quan Phan, từ sáng đến xế mà chưa ngã ngũ, tôi bực quá buộc lòng than khá lớn: “Chớ chi ông sanh ở Hà Nội thì không có chuyện”. Cả nhóm đứng dậy và giải tán, tôi đến nay còn ăn năn già không biết giữ lời.” (tr. 488)