HUY UYÊN

2-

  QUÊ NHÀ VÀ TRƯỜNG LỚP: Bến Đá,Hải-Lăng&Nguyễn-Hoàng .

    Lần lửa hẹn mãi lòng một lần quay về với Bến-đá.Nơi quê nhà xưa đã một thời tắm mát bên dòng sông Ô-Lâu xanh biếc hiền hòa.Nơi những người thân hai mùa mưa nắng dầm mình đồng chiêm cày ải.Nơi tiếng chim bìm bịp kêu chiều theo con nước ròng nước lớn .Nơi tuổi thơ tôi vốn sinh ra trong một gia đình lam lũ nghèo nàn .

 Tôi mất cha từ năm lên một .Cha tôi hi sinh ở mặt trận Ba-lòng thời kháng chiến chống Pháp.Mẹ tôi ở vậy tảo tần sớm hôm nuôi tôi khôn lớn.Những đêm,những ngày quanh quẩn sau lũy tre làng với con đường quê hai bữa đến trường.Ngoài những buổi học tôi phụ mẹ tôi bắt ốc mò cua,mót khoai mót lúa.Cuộc sống cơ cực ở thôn làng đã rèn luyện cho tôi nên người từ thuở đó.Đến năm mười hai tuổi mỗi ngày tôi phải đi bộ mười cây số ra phố quận Hải-lăng để theo bậc trung-học.Tháng ngày dãi dầm mưa nắng .Những ngày hè oi bức mồ hôi trên con đường cái quan rãi nhựa bốc khói.Những sớm mai,chiều đông rét lạnh căm căm tôi bó mình trong chiếc áo tơi do tôi chằm từ lá nón,lầm lũi bước với bụng đói lép kẹp cho đến ngày khôn lớn.Tuổi học trò trôi đi với những buổi trưa đói lòng qua bữa bằng một chiếc bánh chưng nhỏ dưới gốc bàng trước đình làng Diên-sanh thật tội-nghiệp .

 Người ta gánh về đặt bên ngoài hàng rào phía tây dồi cát của trường  chừng mười xác chết.Những vết đạn băm đầy mình cháy đen nham nhở.Người ta bảo đó là Việt-cộng bị sát hại bởi trận phục-kích đêm qua.Những xác chết nguội ngắt trần truồng.Ai đã cắc cớ gắn trên môi người chết những điếu thuốc lá còn bốc khói nghi ngút.Nắng bắt đầu rát và những xác chết cũng bắt đầu trương lên.Ký-ức tôi xót đau cho phận người từ đó.Ý nghĩa về chiến tranh cháy đỏ trong tôi về một sự hi sinh đầy máu , nước mắt của hai phía,của nhân dân lớn dần lên.Trong cuộc chiến trả giá bằng những cái chết,mất mát đau thương để dành lấy sự tồn tại.Chính là những người đang nằm đó .Cũng là người mà ai nỡ đầy đọa nhau dường ấy .

 Hận thù cứ buộc mãi mà không bao giờ tháo bỏ.Tôi bắt đầu lớn lên bằng những ý niệm chiến tranh

giữa những người anh em thù hận trong không khí chiến cuộc đầy mùi thuốc súng, phía sau rình rập đêm đêm ở làng quê cho đến phố chợ vốn nghèo lại càng nghèo xơ  xác."Phố nhỏ Diên-sanh lạnh buồn tê tái"giữa bốn mùa xuân hạ thu đông im lìm lặng khuất rêm mình dưới thời chiến.Lại những đợt hành-quân càn quét.Quê nhà vốn đã chìm sầu trong khói lửa-cây không mọc nổi giữa hai làn đạn,ruộng không người cày vì người đã bỏ lên núi.Trâu bò lơ lững bước trong đêm nhớ về một mùa vàng bội thu,êm đềm dưới trăng đêm giã gạo.Hồi đó quê nhà bình yên đầy ắp giọng nói tiếng cười .

 Thế rồi đầu năm sáu lăm tôi được ra tỉnh học lớp tú-tài.Hình ảnh ghi đậm trong tim tôi là ngày bác(Sáu) tôi đứng bồi hồi chờ trước cửa trường nam-tiểu-học khi tôi thi Trung-học.Bác vốn thay cha tôi cùng mẹ tôi bảo ban nuôi nấng tôi nên người,bởi tôi vốn không cha từ lúc lọt lòng .Trưa bụng đói bác đưa cho tôi ổ mì"xíu" mà lần đầu trong đời tôi được ăn.Cái hương vị tuyệt vời mãi đi theo tôi cả chiều dài năm tháng .Cái mùi cay bùi đó không làm sao tôi quên được .Chiều trời đổ mưa tôi gói mình trong tấm ni-lông màu nước mắm băng qua đường gặp bác,hai mắt của bác nhìn tôi ứa lệ với cảnh tình túng thiếu của tôi.Bác nhẹ nhàng cởi tấm ni-lông rồi lặng lẻ mặc cho tôi chiếc áo mưa(đầu đời) hiệu Blair màu khói hương.Tôi nuốt nước mắt vào lòng mừng vui khôn tả.Tôi lặng thinh nắm lấy tay bác đi bộ về chỗ trọ lòng đầy bồi hồi xúc động.Kỳ đó tôi đổ trung-học .

 Để có cơm ăn tôi đi làm precepteur suốt ba năm học trường Nguyễn-Hoàng.Với một bà mẹ quê quanh năm ruộng lúa nương khoai lo cho cái ăn cái mặc thì làm sao kham nổi cho con ăn học xa nhà nên đành phó thác tôi cho trời cho đất.Những ngày đầu bỡ ngỡ với lớp với trường tôi xoay quanh với nghề gia-sư ở nhà sách Tao-đàn,đêm kèm ba đứa nhỏ tiểu-học.Cho đến năm đệ-nhị thì chuyển lên kèm cho một gia đình xóm chài  Quảng-trị.Cái xóm chài ven sông Thạch-hãn cứ theo mãi tôi đén bây giờ,những con đò nằm sát bên nhau nơi bến đổ đầy ...và rong rêu dại dập duềnh theo từng đợt sóng lô xô.Những bữa cơm trưa với hạt gạo chan mùi dầu diesel nhà binh thiếu đói.

 Nhà tôi dạy kèm vốn nghèo nên nữa niên khóa sau tôi ghi tên ăn cơm xã-hội miễn phí và thuê một cái giường để ngũ và học hàng ngày.Vì đói mà tôi đã cố nuốt cho qua bữa cá mòi,cá mối sình thiu.

Cuối ngã ba đường là MACV,từ cine Đại-chúng,từ Cổ-thành đi lại và từ Long-hưng ra là Nguyễn-hoàng.Tôi học ban C nên được xếp học ở dãy nhà dọc phía trái ,có cái cổng phụ rất dễ cho những lần cúp cua lang thang ngoài phố .Tôi vốn không có một bạn gái nào để vắt vai một mối tình,vì nghèo đói vì thân phận hẩm hiu.Đám nữ sinh quá cao vời vợi với tôi.Cứ mỗi chiều cuối tuần tôi háo hức về lại quê nhà,bên mâm cơm nghèo cùng mẹ tôi với những trái cà đọt bí .Hương vị của đất trời  tỏa một mùi thơm dìu dịu.Hình như để bù lại cho những ngày ở tỉnh-lị thiếu đói mẹ tôi lại chạy vạy lo cho từng bát cơm có trứng,có cá.

 Ở trường tôi có  thầy cô  quan tâm đến phận nghèo như cô Thanh,thầy Gary Carkin,thầy Diên,thầy Nguyễn-đăng-Ngọc.Hình như chỉ có Việt và Anh văn là tôi chăm chú học còn các môn khác tôi lại lơ đểnh,nhất là môn vạn-vật vì thế mà năm thi tú tài tôi bị thiếu điểm của cô Toàn.Thật nghiệt ngã

 Hồi này tôi bắt đầu có thơ trên các báo Sài-gòn.Tết đó tôi viết bài thơ buồn:

                Nói với lớp học

    Dĩ vãng đó xin người đem dấu kín

    Kỹ niệm buồn đứa con nhỏ hoang mê

    Đến với người bằng tháng ngày đông tím

    Bằng hạ buồn bằng thu chết ngất ngư .

    Tôi chong mắt nhìn đời mình ở đó

    Lớp học buồn khuôn mặt lạ trầm ngâm

    Ghế bàn trơ im lìm lên nước gỗ

    Buồn lưng đầy theo từng tháng từng năm .

    ....

    Người về đó xem xóm làng tôi gục chết

    Bầy trâu nghèo lơ lửng bước trong đêm

    Ruộng cằn khô bên từng khoang mạ cháy

    Người bỏ đi nhung nhớ cả trăm miền .

 

    Xin dung tha một đời tôi vô phước

    Sớm xa người về trong cảnh nát tan ....

 

 Thời gian cứ mãi trôi đi,đi mãi cho đến một ngày tôi cũng bỏ trường mà đi sau những năm tháng sống cực nhọc,gian khó.Có ai biết đến một đứa con Nguyễn-Hoàng trong bổng chốc thấy mình cô đơn quá đổi giữa một quê hương đầy súng đạn nghèo đói.Ngày mai không có đường về.Lại những lần ra đứng thơ thẩn bên sông Thạch-hãn.Nhìn bên kia ẩn hiện ngôi chùa Sắc-tứ thong thả từng hồi chuông.Những hàng cây liêu xiêu,dòng nước lững lờ.

 Những đứa con xưa của Nguyễn-Hoàng có lẻ đã đơm hoa kết trại trên vạn nẻo đường.Tiếp nối mãi về một thân tình ấm áp,mãi cầm tay nhau cho dù tuổi đời đã sửa soạn về chiều .May thay vẫn còn lại những trái tim người đầy nhân ái và đậm đà thủy chung tình bạn,tình thầy trò.

 

       Đoạn viết này xin được gởi đến cô Thanh để nhớ đến một đứa học trò đã từng khốn khó .

 Những tháng ngày đói ốm,cơm thừa cá cặn lại diễn ra với đời sống thiếu thốn ăn nhờ ở đậu.Đến nổi tôi không có một bộ đồng-phục,quần-xanh-áo-trắng  để đi đến trường mà mặc toàn đồ cũ xì.Thầy cô hàng ngày đã nhẵn mặt tôi,một đứa học trò nghèo khó.Lần tôi nhớ nhất là lần cô giáo Thanh-dạy Pháp-văn,sinh-ngữ phụ gọi tôi lên trả bài nhưng tôi không biết một cái gì cả.Cô bảo tôi ở lại sau giờ học,sau khi tôi trình bày về hoàn cảnh thiếu đói đi làm gia-sư nên không có đủ sức để học.Cô thông-cảm và bảo ban tôi như một người chị với đứa em có cảnh đời tội-nghiệp cho dù nghèo khó vẫn ham muốn đến trường đến lớp .Đã nhiều lần cô tìm cách giúp đỡ tôi.Thế hệ Nguyễn-Hoàng dường như ai cũng biết cô Thanh.Những cảm thông của cô đã chắp cánh cho tôi sau này bay lên với cuộc đời vốn không hề bình-dị.

 Lại những lần đổ quân bên sân bay dã chiến cạnh trường.Chiến cuộc hồi này đã ác liệt.Những tiếng nổ đêm đêm vọng về thành-phố.Tiếng đại-bác gầm rú đêm ngày tù phía rừng núi.Những xác chết những thương binh ngập ngụa mùi tử khí.

 Tôi hỏng tú-tài năm đó và chỉ có hai cách là lên rừng hoặc bị động-viên-trừ-bị vì hồi này miền Nam

rất cần những tấm bia người đỡ đạn ngoài mặt trận cho một chính-quyền vốn rệu rã ...

 Ngày tháng rồi cũng đi qua,nhiều lần tôi đã về ngồi lại bên sông,bên chiếc cầu tre gảy nhịp nhìn dòng nước chảy,nhìn bóng chiều tà đậu dài hai bên bờ ngẫm nghĩ đến đời mình cho đến khi chiều tối.Tôi vốn sinh ra nơi quê nghèo ,nơi đây ngày xưa ăm ắp những tiếng hò mái nhì mái đẩy,gạo trắng trăng thanh,thế nhưng sau chiến cuộc mọi chuyện đã đổi thay không còn nữa.Biết đến bao giờ,đợi đến bao giờ cho quê nhà thay da đổi thịt.

 Quê ơi  cứ hẹn một lần về .